ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟ 30

 1 

Αγαπητοί, αδελφές  και αδελφοί, 

Η εκκλησιαστική Λατρεία διαθέτει αγιάστηκες πράξεις όχι μόνο για  σύνολη τη ζωή  άλλα και για κάθε στιγμή της και αυτό φαίνεται από το  Ευχολόγιο, που είναι κατάσπαρτο από ευχές που αναφέρονται σε ποικίλα θέματα της ιδιωτικής και κοινωνικής ζωής καθ’ όλη την επίγεια πορεία του ανθρώπου. Από τις ευχές αυτές και ειδικές ακολουθίες του ευχολογίου, γίνεται φανερό πως τίποτε δεν μένει έξω από την αγάπη του Θεού  και το ενδιαφέρον της Εκκλησίας του.  

Το ιερό αυτό λειτουργικό βιβλίο συνιστά μια δυναμική θεραπευτική αγωγή, για την θεραπεία της υπάρξεως του ανθρώπου από τις προσβολές της αμαρτίας και των δαιμονικών δυνάμεων. 

Κατά την εύστοχη παρατήρηση του Κωσταντίνου  Καλλινίκου ως «φιλόστοργος Μήτηρ  η Εκκλησία, εις ουδεμία των φάσεων του βίου εγκαταλείπει τα τέκνα της άλλα ως δέεται, άμα τη γέννηση του υπερ. αναγεννήσεως των ως θωρακίζει αυτά δια του μύρου εις την βιοτική κονίστρα. 

Ως  τρέφει αυτά δια της θείας ζωής καθ’ όλη των την ζωή, ως ορίζει πνευματικούς ηγέτες προς ποιμαντορία, ως επ’ ευλογεί δια του γάμου την αύξησίν των και παραστέκεται παρά την κλίνη των. Παραμυθού σα τους πόνους του σαρκίου και ανά θέτουσα τέλος αυτό εις τας χείρας του ζώντος Θεού. 

Αυτό σημαίνει ότι η Εκκλησία κινείται  λειτουργικά στο πνεύμα της ευχής « και πάσαν την ζωή  ημών  Χριστό τω Θεώ παραθώμεθα». 

Επιδιώκει να  εκκλησιασθεί   σύνολη την καθημερινότητα των τέκνων της εις πείσμα της επεκτεινόμενης  εγκοσμικεύσεως της Ιεραρχίας.  

 Η Εκκλησία μέσω της αμετάβλητης λειτουργικής της πράξεως δια κρατεί τη συνέχεια της στη θεώρηση ανθρώπου και κόσμου, μέσα στην  αμετακίνητη σωτηριολογική προοπτική της.  Έτσι αποδεικνύεται ότι η λατρεία δεν είναι για την Εκκλησία μια απλή θρησκευτική  υπόθεση διότι προσβλέπει αγαπητικά στα συγκεκριμένα βιοτικά προβλήματα, κάτι που εκφράζει μια ευχή του ορθού στην οποία ζητείται από το Θεό να χαρίσει στον άνθρωπο «Τα εγκόσμια και υπερκόσμια αγαθά του». 

Η αθέτηση της υλικής πλευράς της ζωής και των βιοτικών αναγκών, οφειλόμενη, σε μονοφυσιτικές ή ιδεαλιστικές τάσεις, είναι ξένη από το πνεύμα της ορθοδοξίας, όχι όμως και η ιεράρχηση πνευματικών βιοτικών, σύμφωνα με τον ευαγγελικό λόγο «Ουκ επ’ άρτο μόνο ζήσετέ άνθρωπος Ματθαίου -4-4-». 

Υπάρχουν ευχές για περιπτώσεις του ανθρωπίνου βίου που φαίνονται πεζές και τετριμμένες, χωρίς ιδιαίτερη σημασία. Για την Εκκλησία ότι σχετίζεται με τη ζωή του ανθρώπου έχει σωτηριολογική σημασία.   

Η παιδική ηλικία με τα ειδικά προβλήματα της,  δέχεται την ευλογία της Εκκλησίας, δυο  ευχές που αναφέρονται στην εκμάθηση των Ιερών γραμμάτων όπως ονομάζονται ιστορικά τα εκκλησιάστηκα γράμματα ήδη  από την καινή Διαθήκη (β- Τιμοθέου 3-15). Αυτό ως την ίδρυση του Ελληνικού  Κράτους(1830), επρόκειτο για την παιδεία του ορθοδόξου πληρώματος πριν από την εγκοσμίκευση του, δια του δυτικού Διαφωτισμού. 

Η Εκκλησία κινούμενη στα όρια της χάρης βλέπει την κακοποιό ενέργεια των δαιμονικών δυνάμεων, ακόμη και σε φαινομενικά ουδέτερη περιοχή της ζωής, όπως η σπουδή. Στο σημείο αυτό φαίνεται το νόημα μιας Ακολουθίας «εις παίδας κακό σκοπούς»  

Δύστροπους στη μαθητεία, που επικαλείται την χάρη του Αγίου Πνεύματος, ώστε να «εμφυτευθούν εις τα ώτα της καρδίας αυτού τα ιερά γράμματα» και να φωτισθεί η καρδία του. 

2 

Πράγμα που επιβεβαιώνει ότι τα ιερά γράμματα αναφέρονται στην εν Χριστό, και δια της σχολικής παιδείας, ανάδειξη του ανθρώπου σε κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος της άνωθεν σοφίας. «Η άνωθεν όμως σοφία πρώτον είναι καθαρά έπειτα, ειρηνική, επιεικής,  ευπειθείς, πλήρης ελέους και καλών καρπών αμερόληπτος ανυπόκριτος Ιακώβου -3-17»  

 Δεν πρόκειται για μια απλή εκπαίδευση άλλα για την καθολική παιδεία, ως αγωγή εν Χριστό, σε όρια καθαρά σωτηριολογικά, και ως απλή καλλιέργεια της διανοίας. Ειδικά στον χώρο της πολιτείας.  

(Επί των  ανωτέρων επιτρέψτε μου να  διατυπώσω τη θέση μου. 

Αν ο λαός μας θα είχε χριστιανική παιδεία δεν θα είχαμε τόσους κλέφτες και εγκληματίες σε γενικό  επίπεδο. “προσωπικό μου πιστεύω”) 

Για την Εκκλησία και η διατροφή του σώματος λαμβάνει πνευματικό χαρακτήρα, τα υλικά αγνιζόμενα και προσλαμβανόμενα εν Χριστό γίνονται  πνευματικά, ενώ τα χριζόμενα από το Χριστό μεταβάλουν και τον άνθρωπο σε ύλη. 

«Είτε τρώγετε, είτε πίνετε είτε   πράττετε τι πάντα πράττετε εις  δόξα Θεού – Α-Κορινθιούς-10-31». 

Ανάλογες Ακολουθίες όμως, οι ευχές υπάρχουν για τη ευλογία διαφόρων επαγγελμάτων στα όποια επιδίδονται οι πιστοί στη ζωή τους. Αλλά και γενικότερα οι διαπροσωπικές σχέσεις των πιστών περιλαμβάνονται στην μέριμνα και διακονία της Εκκλησίας, η οποία εύχεται  υπέρ της ειρήνης και ενότητας των καρδιών και παρεμβαίνει φιλάνθρωπος με τις λατρευτικές της πράξεις, για την ειρήνευση των τέκνων της και ενίσχυση της μεταξύ τους αγάπης. 

 Εξ  ίσου ενδιαφέρει την Εκκλησία ο ανθρώπινος πόνος οι θλίψεις, καρπός της ανθρώπινης αμαρτίας (ατομικής και συλλογικής) 

 Θέματα που χαρακτηρίζουν την κατάσταση της πτώσεως και της αποστασίας μέσα στην οποία περιφέρεται και μετά το βάπτισμα  λόγω  της αμαρτίας η ανθρώπινη ύπαρξη. Η Εκκλησία δεν παραβλέπει μέσα από τη Λατρεία της για αυτές χάρη.  Για την απελευθέρωση του πάσχοντος, ψυχικά κα σωματικά.  Οι σχετικές ακολουθίες και ευχές που σχετίζονται με τα ψυχικά νοσήματα, ιδιαίτερα ενδιαφέρον επίσης έχουν οι ευχές που σχετίζονται με τον πνευματικό αγώνα του κάθε πιστού για την αποκατάσταση της ψυχοσωματικής ισορροπίας. Με τα ψυχικά και σωματικά πάθη του ανθρώπου σχετίζονται εξ άλλου το Μυστήριο του Αγίου Ελαίου ( Ευχέλαιο), και οι λαοφιλείς Παρακλητικοί κανόνες της Παναγίας οι τελευταίοι, ψαλλόμενοι εκκλησιαστικά, συλλογικά, αλλά και ιδιωτικά από τον κάθε πιστό. Ταπεινή εξομολόγηση αμέτρητων ψυχών θρηνητική και παρακλητική αναφορά του πληρώματος των πιστών στην κυρία και Δέσποινα του κόσμου Υπεραγία Θεοτόκο.  

Σημαντική θέση στη Θεολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας καθώς και στο Ευχολόγιο καταλαμβάνει ο Θάνατος. Το μυστήριο του πρόσκαιρου χωρισμού και άρσεως της συ λειτουργίας ψυχής και σώματος, ως τη στιγμή της κοινής αναστάσεως κατά την Δευτέρα Παρουσίας του Κυρίου. Είναι το έσχατο από τα πάθη του ανθρώπου, που του εκληροδότησε η πτώση, και κορύφωση της ανθρώπινης θλίψης. Το φαινόμενο του θανάτου είναι μυστήριο, όσο μυστήριο είναι και το φαινόμενο της ζωής. Στη χριστιανική όμως πίστη επικρατεί την ιδέα ότι ο θάνατος είναι ένα σύμβαμα, ότι δεν έχει δική του αυτόνομη οντότητα. 

3 

Όντος  είναι σύμπτωμα της απουσίας της ζωής, ο θεός δεν έπλασε τον θάνατο  έπλασε μόνο τη ζωή. Ο  άνθρωπος δεν θα πέθαινε αν ζούσε με συνεπεία στο μέτρο της πιστότατος του, στο θέλημα του Θεού που θα ανταποκρινόταν στο λόγο της υπάρξεώς του, ήταν υπό όρους, αθάνατος. Για την ορθόδοξη συνείδηση ο Θεός είναι η αυτό ζωή σύμφωνα με την δημιουργική  και προνοητική   άκτιστων ενέργεια του Θεού.  Θάνατος είναι  ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό Συνέπεια δε αυτού του θανάτου είναι ο βιολογικός ή φυσικός θάνατος τον οποίο αντιμετωπίζει ως κοινό αλλά συνάμα και οδυνηρό, για τον άνθρωπο επεισόδιο.  Η Εκκλησία ως μητέρα των τέκνων της  δεν είναι δυνατόν  να αδιαφορεί σε αυτό το γεγονός, αλώστε και η αποστολή της είναι να εθίζει τούς πιστούς στο να δημιουργούν της προϋποθέσεις εκείνες που δια του βιολογικού θανάτου να μεταφέρονται στην αιώνια ζωή. 

 Η Εκκλησία  καθοδηγεί τους πιστούς στην πνευματική τους τελείωση και πριν εγκαταλείψουν τη ζωή ετούτη τους μεταδίδει το πνευματικό αντίδοτο κατά του αιωνίου θανάτου, το φάρμακο της αθανασίας που δεν είναι άλλο από το Σώμα και το Αίμα Χριστού. 

Η Εκκλησία προσεύχεται με ειδική Ακολουθία για την λύση της επιθανάτιας αγωνίας των πιστών ( Ευχή εις ψυχωραγούντα).  Κηδεύει τέλος το σώμα, που παραδόθηκε στη νέκρωση και προπέμπει την ψυχή στο στερνό ταξίδι της, παρακαλούσα το Θεό να συγχωρήσει τα αμαρτήματα της, να την δεχθεί με αγάπη και να την κατατάξει στα φωτεινά σκηνώματα των Αγίων του.  

Στο θεματικό αυτό πλαίσιο κινείται και η Νεκρώσιμος Ακολουθία. Είναι γεγονός ότι ο καταστροφικός και τραγικός χαρακτήρας του θανάτου, όπως περιγράφεται στη  Νεκρώσιμο ακολουθία, μένει έξω από κάθε συναισθηματισμό μέσα στο ρεαλισμό της Εκκλησίας. Ψάλλοντας για το θάνατο, η Εκκλησία υποβάλει τα όντως τραγικά εκείνα ερωτήματα.    «Ω του θαύματος  Τι το περί ημάς τούτο γέγονε μυστήριον πως παρεδοθήμεν τη φθορά και συνεζεύχθημεν τω θάνατο». Αυτό σημαίνει ότι η αμαρτία ανέτρεψε την καθορισμένη από το Θεό πορεία του ανθρώπου που δημιουργήθηκε επί αφθαρσία δια του φθόνου του διάβολο εισήλθε ο θάνατος στον κόσμο. 

 « Όντος  φοβερότατόν του θανάτου μυστήριον πως  η ψυχή εκ του σώματος χωρίζεται εκ της αρμονίας και της συμφυΐας  ο φυσικότατος δεσμός θείο βουλή μάτι υποτέμνεται».  

Ο θάνατος είναι το θέμα στο  οποίο η εκκλησιαστική λατρεία έχει αφιερώσει όχι μόνο ένα μεγάλο αριθμό ακολουθιών, άλλα και τα σημαντικότερα κείμενα της. Ορθά  παρατηρεί ο Κωσταντίνος Καλλίνικος ότι « η ακολουθία των νεκρών διαμορφωθεί εις την πλουσιότερα εξ όλων μας των ακολουθών. 

Η νεκρώσιμη εις κοσμικούς ψάλλεται στο  ναό αφού έχει προηγηθεί το απλό  Τρισάγιο στην οικία του κομιθέντος. Το τραγικό τέλος της επίγειας ζωής είναι ο σωματικός θάνατος, κοινή μοίρα κάθε ανθρώπου προκαλεί τρόμο και δέος. Μονή ελπίδα για τον άνθρωπο  η αγάπη και φιλανθρωπία του θεού. Η Υπεραγία Θεοτόκος και όλοι οι Άγιοι προβάλλονται ως κραταιά των πιστών μεσιτεία. 

«Σώζε τους ελπίζοντας εις σε Μήτηρ του αδύτου Ηλίου Θεογεννήτρια αιτείσαι πρεσβείες σου τον υπεράγαθων, θεό αναπαύεσαι, δρόμε θα τον νυν μεταστάντα». 

Στο επόμενο η συνέχεια.